تنوع ژنتیکی نخود زراعی تیپ کابلی (Cicer arietinum L.) ایران بر اساس صفات زراعی و نشانگر RAPD

  در مطالعه حاضر 105توده نخود کابلی دریافت شده از بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه پنج رقم شاهد (آرمان، جم، هاشم، بیونیج و ILC-482 ) در قالب طرح آگمنت در سال‌های زراعی 1385 و 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه کاشته شدند . تجزیه واریانس صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که عملکرد بوته، تعداد شاخه‌های اولیه و شاخص برداشت به ترتیب با 89/22‌، 2/22 و 49/19 درصد بیشترین تغییرات ژنتیکی در بین توده‌های نخود را داشتند . عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت و عرض کانوپی همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. نتایج تجزیه به عامل‌ها به روش حداکثر درست‌نمایی نیز شش عامل پنهانی را شناسایی کرد که جمعاً 82/75 درصد از کل تنوع داده‌ها را توجیه کردند . برای ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌ها و ارقام شاهد با استفاده از 26 آغازگر تصادفی RAPD الگوی باندی DNA تکثیر شد که از تعداد 564 قطعه‌ای که در کل توده‌ها و ارقام تولید شد 321 قطعه چند‌شکل بودند. تعداد باندهای چندشکل از 15 تا 28 به ازاء هر آغازگر متفاوت بودند و اطلاع بخش‌ترین مکان ژنی مربوط به آغازگر D12 بود. مقادیر PIC بین 09/0 تا 66/0 و شاخص نشانگر بین 26/5 تا 27/41 در هر آغازگر بود. توده‌های شماره 86 و 85 بیشترین تشابه (97%‌) و توده شماره 20 و رقم ILC-482 کمترین تشابه (68 ٪ ) را داشتند. تجزیه خوشه‌ای توده ‌ها و ارقام را در ده گروه مجزا گروه‌بندی کرد. تعدادی از زیر گروه‌های درون خوشه‌های اصلی با مقادیر بالای بوت‌استرپ تأیید شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که نشانگر مولکولی RAPD قادر است چندشکلی نسبتاً قابل قبولی را نمایان سازند و تنوع ژنتیکی موجود در توده‌ها می‌تواند برای افزایش پایه ژنتیکی برنامه‌های به‌نژادی نخود مفید باشد.